Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου 2012

Νίκη Λινάρδου (1939 - 2012)


Να προσθέσουμε και το δικό μας αντίο..καλό της ταξίδι....










634

Παναγιώτης Κων. Μητροπέτρος

Σήμερα, έχω τη χαρά και την τιμή να φιλοξενώ έναν Μεγάλο Δάσκαλο..
Τον  Καθηγητή Φιλόλογο - Ερευνητή, Νομικό, Παναγιώτη Κων. Μητροπέτρο
ο οποίος έχει διατελέσει και Λυκειάρχης του 1ου Λυκείου  Κερατσινίου
και με την επίβλεψη του οποίου γράφτηκαν από τους μαθητές του

και εν συνεχεία εκδόθηκαν τέσσερα σπουδαία βιβλία :

1/ "ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ" 1998

Ομάδα Μελέτης Ελλήνων Συγγραφέων - NEMECIS - 1ο Λύκειο Κερατσινίου -

 Πλάτων εν Κερατσινίω : προσεγγίσεις στον Πλάτωνα - Αθήνα : Fabelsound, 1999

2/  "ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ" είχε εκδοθεί σε ηλεκτρονική μορφή από το περιοδικό «Νέμεσις» με τίτλο: «Αριστοτέλης εν Κερατσινίω».

3/  "ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΠΛΟΥΤΑΡΧΟ" 


4/ "ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΛΟΓΙΚΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ".

1/o Λύκειο Κερατσινίου,
Ομάδα Μελέτης Ελλήνων Συγγραφέων,
Επιβλέπων : Παναγιώτης Κων. Μητροπέτρος

............................

Με αφορμή τη φράση  "Όλβιος όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν"
και την λανθασμένη απόδοσή της στα νεοελληνικά,
που συναντώ συχνά σε ηλεκτρονικά και έντυπα άρθρα..


Ο λόγος στον Δάσκαλο :

............................




Ο  ΥΜΝΟΣ   ΤΟΥ   ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ   ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
Φίλες και Φίλοι,
Στην νεοελληνική απόδοση της εν θέματι φράσεως "Όλβιος όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν" διαπιστώνεται ένα σχεδόν καθιερωμένο μεταφραστικό λάθος, που περνά σχεδόν απαρατήρητο. Προς αποκατάσταση του αληθούς νοήματος της φράσεως, αλλά και προς γνώση ολόκληρου του ευριπίδειου αποσπάσματος, στο οποίο η φράση αυτή ανήκει, σας στέλνω το συνημμένο έγγραφο με τις σκέψεις μου. 
Σας παρακαλώ, ενημερώστε και τους φίλους σας. Είμαστε ο μόνος λαός που προσδιορίσαμε την ΑΛΗΘΕΙΑ, όχι καταταφατικά, όπως οι άλλοι λαοί (veritas, truth, Wahrheit), αλλά αποφατικά ως έλλειψη λάθους ( "α" στερητικό + λάθος). 
 Παναγιώτης Μητροπέτρος  
Ο  ΥΜΝΟΣ   ΤΟΥ   ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ   ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ
(Με αφορμή ένα μεταφραστικό λάθος, που περνά εν πολλοίς απαρατήρητο)
 1. Σχεδόν όσοι θέλουν να τονίσουν την αξία της γνώσεως της ιστορίας – και πολύ καλά κάνουν - παραθέτουν τους εξής στίχους του Ευριπίδη:
" Ὄλβιος ὅστις ἱστορίης ἔσχεν μάθησιν "
τους οποίους και αποδίδουν στην νεοελληνική γλώσσα ως εξής:
[Ευτυχής είναι εκείνος που γνωρίζει την ιστορία].
 2. Αυτή βεβαίως η απόδοση είναι εντελώς λανθασμένη και δεν ταιριάζει καθόλου με το νόημα της ευριπίδειας φράσεως, στην οποία ανήκει και της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος.
 3. Δεν είναι ασφαλώς κακό να γνωρίζουμε την ιστορία. Σήμερα μάλιστα η γνώση της είναι πιο αναγκαία από κάθε άλλη εποχή, σε πείσμα όσων θα επιθυμούσαν να αφαιρέσουν την διδασκαλία της από τα Σχολεία και να προκαλέσουν την απώλεια της εθνικής μας μνήμης και συνειδήσεως. Απλώς ο Ευριπίδης στο υπό εξέταση απόσπασμα δεν εννοεί αυτό, που εννοούν αυτοί, που εξ αγαθού συνειδότος  επικαλούνται τα λόγια του.
 4. Συγκεκριμένα, η λέξη «ἱστορία» παράγεται από το «ἵστωρ» και αυτό με την σειρά του από το ασθενές θέμα του ρήματος «οἶδα» [γνωρίζω] και έχει τις ακόλουθες σημασίες: το μανθάνειν κατόπιν ερεύνηςγνώση ή πληροφορία, την οποία λαμβάνει κάποιος ερευνώντας και εξετάζονταςαφήγηση του δι’ ερεύνης μανθανομένου πράγματος διήγησηεξιστόρηση[1].
Όπως βλέπουμε, η βασική σημασία της λέξεως «ἱστορία» είναι η μάθηση κάποιου πράγματος κατόπιν ερεύνης. Μόνον αργότερα η λέξη έλαβε την σημερινή σημασία της, δηλαδή της «εξιστορήσεως γεγονότων» καθώς και της επιστήμης της «ιστορίας».
 5. Το μεταφραστικό λάθος λοιπόν οφείλεται σε δύο λόγους: πρώτον, στο ότι κάποιοι θεωρούν ότι η λέξη «ιστορία» σημαίνει μόνον την «γνώση του παρελθόντος» και τίποτε άλλο∙ και δεύτερον, στο ότι δεν λαμβάνουν υπ΄ όψη τους, όπως οφείλουν,  το σύνολον  του σωζομένου αποσπάσματος του Ευριπίδη.
 6. Το Απόσπασμα 910 λοιπόν, που αποτελεί τμήμα κάποιου χορικού από  άγνωστο ή τουλάχιστον αταύτιστο έργο του Ευριπίδη, εκφράζει την γνώμη του ποιητή για το ποιος είναι ο πραγματικά «ὄλβιος». Είναι αυτός που έχει πολλά υλικά αγαθά και πολλά πλούτη (άλλωστε «ὄλβος» σημαίνει «πλούτος») ή αυτός που με την έρευνά του κατανοεί την αιώνια τάξη του κόσμου, χωρίς να επιδιώκη το κακό των συνανθρώπων του;  Στην πραγματικότητα το απόσπασμα 910 είναι ένας ύμνος στο ερευνητικό πνεύμα των Προσωκρατικών Φιλοσόφων (Θαλή, Αναξιμάνδρου, Αναξιμένους, Ηρακλείτου, Ξενοφάνους, Παρμενίδου, Ζήνωνος, Μελίσσου, Εμπεδοκλέους, Αναξαγόρα, Λευκίππου, Δημοκρίτου και τόσων άλλων) που με μοναδικό όπλο την νόησή τους εισέδυσαν στα μυστικά του σύμπαντος και φωτίζουν έκτοτε την ανθρωπότητα μέχρι και σήμερα. Το απόσπασμα 910 είναι μία ευλαβική εξύμνηση της Φιλοσοφίας και της Επιστήμης από την Τέχνη.
 7. Το συνολικό Απόσπασμα 910 και η νεοελληνική απόδοσή του έχει ως εξής:
 ὄλβιος ὅστις τῆς ἱστορίας
ἔσχε μάθησιν,
μήτε πολιτῶν ἐπὶ πημοσύνην
μήτ’ εἰς ἀδίκους πράξεις ὁρμῶν,
ἀλλ’ ἀθανάτου καθορῶν φύσεως
κόσμον ἀγήρων, πῇ τε συνέστη
καὶ ὅπῃ καιὶ ὅπως.
τοῖς δὲ τοιούτους οὐδέποτ’ αἰσχρῶν
ἔργων μελέδημα προσίζει.[2]
[Πραγματικά πλούσιος είναι εκείνος που διδάχθηκε πως να ερευνά συστηματικά
τον κόσμο, χωρίς
να επιδιώκη την συμφορά των συμπολιτών του και χωρίς
να επιδίδεται σε άδικες πράξεις, αλλά
συλλαμβάνοντας με την νόησή του την αγέραστη κοσμική τάξη της
αθάνατης φύσεως, με ποιον τρόπο αυτή δημιουργήθηκε
και για ποιον σκοπό και πώς ακριβώς.
Στο μυαλό τέτοιου είδους ανθρώπων
ουδέποτε προσκολλάται η μέριμνα για
αισχρές πράξεις].
                                                                  Παναγιώτης Κων. Μητροπέτρος

[1] Ιω. Σταματάκος, Λεξικόν  Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης, Αθήναι, 1949,  αντίστοιχα λήμματα.
[2] Ευριπίδης, Fragmentum  910. [AVGUSTUS NAVCK, 1889, TRAGICORUM GRAECORUM FRAGMENTA. LIPSIAE, TEVBNER.]